قیام به قسط ما را از یاران امام زمان (عج) قرار می‌دهد

به گزارش خبرنگار مهر، حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد باقر علوی تهرانی، کارشناس مذهبی به مناسبت ماه مبارک رمضان، در مسجد امیر به سخنرانی پرداخته و در خصوص انسان از نگاه قرآن، گفت: انسان مطلوب از نگاه قرآن، باید قائم به قسط باشد. قسط به معنای اعتدال و دور بودن از هرگونه افراط و تفریط است.

وی افزود: اولین قوه در نهاد انسان، قوه شهویه است که برای جلب منفعت است. حد تفریط این قوه، خمودگی است. کسالت، تنبلی، سستی، خاموشی در جلب منافع از مضرات این رذیله اخلاقی است.

حجت‌الاسلام والمسلمین علوی تهرانی با بیان اینکه حد افراط قوه شهویه، هرزگی یا شَرَه نام دارد. عنوان کرد: رذائل اخلاقی مانند حب دنیا، حب مال، ثروت‌اندوزی، حرص، طمع، بخل، طلب حرام، خیانت، انواع فسق و فجور، هتک ناموس، چشم چرانی، شکم‌پرستی، پرخوری، اشرافی گری، ثروت‌اندوزی، فرو رفتن در زرق و برق دنیا، نتیجه افراط در این قوه است.

این کارشناس مذهبی با بیان اینکه حد اعتدال این قوه، عفت است. اظهار کرد: انسان عفیف در جلب منفعت، مرزبندی دارد. همه خواسته‌ها را پاسخ نمی‌دهد. چون به دنبال کمال است، لذا همان خواسته‌هایی را دنبال می‌کند که برمبنای شرع مقدس او را به کمال می‌رساند.

این استاد اخلاق با بیان اینکه دومین قوه که خداوند در نهاد بشر قرار داده، قوه غضبیه است. ابراز کرد: حد افراط این قوه، تهور (سَبُعی و درندگی) است. در روایات، این حالت افراط به رفتار سگ هار تعبیر شده است. از مصادیق افراط در این قوه، بی‌انصافی، عجله در کارها، غیظ و خشم، تندخویی، طغیان، قساوت، تکبر، خودپسندی، حمیت و تعصب، تجاوز به حقوق دیگران، سلطه‌جویی، حسادت، ضرب و شتم، کینه، غیبت و تهمت است.

وی با بیان اینکه حد تفریط این قوه، جُبن نام دارد. تصریح کرد: ترس نابجا که باعث ذلت و خواری انسان می‌شود. از مصادیق ترس نابجا، ترس از مردگان، تنهایی و تاریکی است. نقطه‌ی اعتدال این قوه‌، شجاعت است. یعنی انجام رفتاری برای دفع مضرات. شجاعت علاوه بر این‌که نشانه اقتدار و قدرت است، داری دو ویژگی بردباری و گذشت نیز می‌باشد.

حجت‌الاسلام والمسلمین علوی تهرانی در خصوص وضع قوانین جنگ توسط رسول خدا (ص)، گفت: قوه غضبیه، دفع ضرر می‌کند؛ لذا رسول خدا (ص) فرمودند ما هیچ‌گاه آغازگر هیچ جنگی نیستیم. خلیفه بر حقش، امیرمومنان امام علی (ع) نیز هیچ جنگی را در حکومت خود آغاز نکردند بلکه همه جنگ‌ها به ایشان تحمیل شد.

وی افزود: از دیگر دستورات حضرت این موارد است که مراقبت بر اینکه مجروحان و غیر نظامیان کشته نشوند. آب و مواد آشامیدنی آلوده نشود. به ادبیات امروزی، از موارد میکروبی و شیمیایی نباید استفاده کرد. از قطع درختان، کشتن حیوانات، تخریب محیط جدا باید خودداری شود. شبانه حمله‌ای صورت نگیرد. از ترور و حمله غافل‌گیرانه اجتناب شود. امیرالمؤمنین (ع) فرمودند؛ جنگ را بعدازظهر شروع کنید تا زودتر شب شود (جنگ متوقف شود) تا تلفات کمتر باشد.

این کارشناس دینی با بیان اینکه سومین قوه‌ای که خداوند در نهاد انسان قرار داده، نفس ناطقه است. عنوان کرد: این قوه حقایق جهان هستی را کشف می‌کند و خیر و شر را تشخیص می‌دهد. حد تفریط این قوه، بلاهت است. از رذائل اخلاقی این مرتبه‌، جهل بسیط (نمی‌داند، ولی می‌داند که نمی‌داند)، کم شعور بودن و ضعف قوای ادراکی است.

این استاد اخلاق ادامه داد: حد افراط این قوه، ثبات نداشتن فکر در جایگاه معین است که به آن جربزه می‌گویند. آثار سو آن، سفسطه، جهل مرکب (نمی‌داند و نمی‌داند که نمی‌داند)، شبهه‌تراشی، شک و وسواس فکری است. حد اعتدال این قوه، حکمت است. حکمت یعنی به کارگیری قوای اندیشه در شناخت حقایق آن‌چنان که هستند. اولین معرفت آن، معرفة الله و توحید است. بنابراین انسان باید دارای سه نقطه اعتدال باشد: عفت، شجاعت و حکمت. اگر چنین باشد، قائم به قسط است و خداوند هم همین را از انسان می‌خواهد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: یکی از خروجی‌های قیام به قسط، عدالت است. اگر ما قائم به قسط شویم، هر زمانی‌که امام عصر (عج) ظهور کنند، ان‌شاءالله از یاوران ایشان هستیم و در مقابل ایشان شمشیر نمی‌کشیم.

*نویسنده: ابوالقاسم صدرایی